Hloramfenikol je antibiotik koji djeluje bakteriostatski (zaustavlja rast i razmnožavanje bakterija) na mnoge bakterije i rikecije, pa se zbog toga smatra antibiotikom sa širokim spektrom dejstva. Za praktičnu primjenu ovog antibiotika posebno je značajno da on djeluje na salmonele, Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis i neke sojeve Bacteroidesa.Poslije oralne primjene (uzimanje lijeka na usta), hloramfenikol se resorbuje brzo i skoro u potpunosti (oko 90%). Koncentracija lijeka u krvi proporcionalna je primjenjenoj dozi, što nije slučaj kod tetraciklina. Aktivna koncentracija lijeka se odžava u toku 6-8 sati. Hloramfenikol se brzo raspoređuje u svim tkivima i tjelesnim tečnostima, uključujući i moždani likvor i krvotok ploda. Ovaj antibiotik prolazi kroz ćelijske membrane mnogo lakše od većine drugih antibiotika. Najveći dio hloramfenikola se izlučuje mokraćom. Mala količina se izlučuje pljuvačkom koja dobija vrlo gorak okus.
INDIKACIJE:
Hloramfenikol se vrlo rijetko upotrebljava kao sistemski antibiotik (u vidu oralnih tebleta), zbog potencijalne toksičnosti, otpornosti bakterija na njega kao i zbog raspoloživosti drugih lijekova (npr. cefalosporina). Ipak njegova primjena može doći u obzir u terapiji teških infekcija izazvanih rikecijama, zatim kod djece kod koje je primjena tetraciklina kontraindikovana (to su djeca mlađa od 8 godina). Hloramfenikol može biti alternativa liječenja bakterijskog meningitisa izazvanog meningokokom ili pneumokokom koji su otporni (rezistentni) prema penicilinima ili kod pacijenata koji su alergični na penicilin. Hloramfenikol se primjenjuje lokalno u obliku masti i krema u oftalmologiji za terapiju infekcija u oku. Treba ipak naglasiti da ovaj lijek nije od koristi u terapiji infekcija koje su uzrokovane hlamidijama.
NEŽELJENA DEJSTVA:
Želučane tegobe nakon upotrebe hloramfenikola nastaju mnogo rjeđe nego pri upotrebi tetraciklina. Najvažnije neželjeno dejstvo hloramfenikola je oštećenje koštane srži koje se ispoljava pojavom anemije. Rijedak, ali izuzetan oblik oštećenja koštane srži može da se ispolji u vidu aplazije koštane srži koja završava smrću. Ova komplikacija ne zavisi potpuno od doze lijeka i gotovo uvijek nastaje nekoliko nedjelja ili mjeseci nakon prestanka terapije. Uzrok pojave ove komplikacije je nepoznat, ali se pretpostavlja da u njenom nastanku važnu ulogu imaju alergijski i genetski faktori.
Kod novorođenčadi hloramfenikol može izazvati “sindrom sive bebe“, kojeg karakteriše povraćanje, modra boja kože (cijanoza), zastoj disanja i cirkulatorni kolaps. Zbog mogućnosti pojave ozbiljnih i teških, ponekad čak i smrtonosnih neželjenih efekata, hloramfenikol treba upotrebljavati samo kada postoje jasne indikacije za primjenu ovog lijeka, a ne treba ga koristiti za liječenje infekcija koje se mogu uspješno i bezbjedno liječiti drugim antibioticima.
INTERAKCIJA SA DRUGIM LIJEKOVIMA:
Hloramfenikol pojačava i produžava djelovanje sljedećih lijekova: fenitoina, tolbutamina, hlorpropamida i kumarinskih derivata. Hloramfenikol se ne smije kombinovati sa penicilinima i aminoglikozidima jer može suprostaviti i poništiti njihovo baktericidno dejstvo.
MEDICINSKE I SOCIJALNE IMPLIKACIJE PREKOMJERENE UPOTREBE HLORAMFENIKOLA:
Neposredno poslije uvođenja u terapiju, a zahvaljujući prije svega odsustvu težih neželjenih efekata prilikom kratkotrajne upotrebe, hloramfenikol se široko koristio za terapiju beznačajnih respiratornih i drugih infekcija. Nema sumnje da je dobar broj tih infekcija bio uzrokovan virusima na koje hloramfenikol nema dejstva. Logično je da je tako proširena upotreba ovog antibiotika donijela talas teških pa i smrtonosni anemija. To je imalo za posljedicu skoro potpuno napuštanje iz upotrebe jednog inače veoma efektivnog lijeka. Pa ipak, u infekcijama koje ugrožavaju život pacijenta, primjena hloramfenikola je opravdana i to onoliko i onako kako je navedeno u indikacijama za ovaj lijek.
